Evliliyin qayda-qanunları

Sual: Məsum imamlardan (ə) evliliyə təşviq olunması barədə həqis nəql olunubmu?

Cavab: Ailə qurmağın müstəhəbliyi, qayda-qanunları, baxmağın hökmləri və evliliklə bağlı məsələlər barədə çox sayda təkid olunmuş müstəhəb əməllər var. Ailə qurmağa təşviq və onu tərk etməyin məkruh olması barədə çoxlu hədislər nəql olunmuşdur. Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərin belə buyurduğu nəql olunur: “Kim evlənərsə, dininin yarısını qorumuş olar”, “Heç bir müsəlman kişi, İslamı qəbl etdikdən sonra baxdıqda onu sevindirəcək, əmr etdikdə itaət edəcək, olmadıqda iffətini və onun malını qoruyacaq bir müsəlman zövcə kimi mənfəət əldə etməmişdir”. İmam Cəfər Sadiqin (ə) belə buyurduğu nəql olunur: “Evli adamın qıldığı iki rükət namaz, subay adamın qıldığı yetmiş rükət namazdan daha üstündür”. Bu qəbildən bir çox hədislər nəql olunmuşdur.

Sual: Evlənmək istəyən kişi, qadınların hansı xüsusiyyətlərinə diqqət yetirməlidir?

Cavab: Ailə qurmaq istəyən kişi, qadının aşağıdakı xüsusiyyətlərinə əhəmiyyət verməlidir: yalnız iffətli, əsilzadə, əməli saleh, dünya və axirət işlərində ona yardım edəcək bir qadınla evlənməlidir. Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərin belə buyurduğu nəql olunur: “Nütfəniz üçün qadın seçin, həqiqətən də, övlad dayıya bənzər”. İmam Cəfər Sadiqin (ə) “Evlənmək istəyirəm” – deyən səhabəsinə belə buyurduğu nəql olunur: “Bax gör özünü kiminlə bərabər tutacaq, malına-mülkünə kimi şərik edəcək, dinini və sirrini kiminlə paylaşacaqsan. Əgər evlənməyin labüddürsə, xeyirli və gözəl əxlaqlı bakirə ilə evlən!” Həmçinin buyurub: “Qadın boyunbağı kimidir. Bax gör boynuna nə asırsan?!  Qadının nə əməlisaleh, nə də yolunu azmış olanının heç bir nəsibi yoxdur. Əməlisaleh qadına gəlincə, onun nəsibi qızıl və gümüş deyil, çünki o, qızıl və gümüşdən xeyirlidir. Yolunu azmış qadına gəlincə, onun nəsibi torpaq deyil, Çünki torpaq ondan xeyirlidir. Kişi yalnız qadının gözəlliyinə və sərvətinə baxmamalıdır. Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərin belə buyurduğu nəql olunur: “Kim bir qadınla yalnız onun  gözəlliyinə görə evlənərsə, istədiyini onda tapmaz. Kim bir qadınla yalnız malına görə evlənərsə (yəni malı olmasa onunla evlənməzdi), Allah onu həmin mala həvalə edər. Sizə dininə əməl edən qadınları tapşırıram”.

Həmçinin o həzrət (s) buyurub: “Ey insanlar, zibillikdə bitən yaşıllıqdan uzaq olun!” İnsanlar: “Ya Rəsulullah (s), zibillikdə bitən yaşıllıq nədir?”-deyə soruşdular. Peyğəmbər (s) buyurdu: “Pis ailədən olan gözəl qadın”.

Kişinin ailə qurmaq üçün seçdiyi qadının xüsusiyyətlərinə diqqət etməsi gərəkdiyi kimi qadının və onun qəyyumlarının da ailə qurmaq üçün kişinin xüsusiyyətlərinə diqqət yetirmələri lazımdır. Qadın yalnız dindar, iffətli və gözəl əxlaq sahibi olan kişi ilə ailə qurmalıdır. Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərin belə buyurduğu nəql olunur: “Evlilik qul etmək kimidir. Sizlərdən hər hansı biriniz qızını ərə verərsə, onu qul edər. Buna görə də, hər biriniz öz hörmətlisini (qızını) kimin üçün qul edəcəyinə diqqət etsin”. İmam Cəfər Sadiqin (ə) belə buyurduğu nəql olunur: “Kim hörmətlisini (qızını) araq içənlə evləndirərsə, qohumluq əlaqəsini kəsmişdir”. İmam Rzaya (ə) “Məni bir qohumumla nişanlayıblar. Onun əxlaqında pislik var” yazılmış məktubun cavabında buyurmuşdur: “Əgər əxlaqı pisdirsə, onunla evlənmə!” 

Sual: Evləndikdə qılınan bir namaz və ya oxunan bir dua varmı?

Cavab: Evlənmək istədikdə iki rükət namz qılmaq və dua oxumaq müstəhəbdir. Həmin dua belədir: “Allahummə inni uridu ən ətəzəvvəcə fəqəddir li minən-nisai əfəhunnə  fərcən və əhfəzəlhunnə li fi nəfsiha və fi mali və əvsəuhunnə rizqən və əzəmuhunnə bərəkətən”. Nikah əqdinə şahid tutmaq və elan etmək, həmçinin nikahdan əvvəl xütbə demək müstəhəbdir. Ən kamil xütbə Allaha həmd və səna, Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərə və məsum imamlara (ə) salavat və salam demək, kəlimeyi-şəhadət söyləmək, təqvanı tövsiyə etmək və evlənən şəxslər üçün dua etməkdən ibarətdir. “Əlhəmdulillah vəssalətu əla Muhəmmədin və alihi” demək yetərlidir.

Ay əqrəb bürcündə olduqda və məhəq (ay məhəqdə olduqda, yəni anaqoynunda olduqda) vaxtı nikah əqdinin yerinə yetirilməsi məkruhdur.

Sual: Zifaf gecəsinin müstəhəb əməlləri hansıdır?

Cavab: Zifafın gecə vaxtı, ondan əvvəl və ya sonra ziyafət verilməsi müstəhəbdir. Yaxınlıq olmadan əvvəl iki rükət namaz qılmaq, hər ikisinin pak olması, əlini qadının kəkilinin üzərinə qoyub aşağıdakı duanı oxuması müstəhəbdir. “Allahummə əla kitabikə təzəvvəctu və bikəlimatikə istəhləltu fərcəha fə in qəzəytə li fi rəhmiha şey`ən fəc`əlhu muslimən səviyyən və la təc`əlhu şərikəş-şeytan” (İlahi, Sənin kitabın əsasında onunla evləndim, Sənin sözlərinlə o, mənə halal oldu. Əgər onun bətnində mənim üçün övlad qərar versən, onu dürüst müsəlman qərar ver! Onu Şeytana şərik qərar vermə).

Sual: Əgər oğlan əxlaq və dinində razılıq olunacaq dərəcədə olarsa, onun elçisini geri qaytarmaq icazəlidirmi?

Cavab: Əgər elçi düşən oğlan əxlaq və dinində razılıq olunacaq dərəcədədirsə, onu geri qaytarmaq yaxşı deyil. . Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərin belə buyurduğu nəql olunur: “Əgər sizə əxlaqından və dinindən razı qaldığınız biri elçi gələrsə, qızınızı onunla evləndirin. Əgər belə etməsəniz, yer üzündə böyük fitnə və fəsad yaranar”.

Sual: Ailə qurmaq və bu işdə tələsmək barədə məsumlardan (ə) hədis nəql olunubmu?

Cavab: Evlilik Allah-təala yanında sevilən bir əməldir. Allah-təala Qurani-kərimdə buyurub: “Onların yanında aramlıq tapasınız deyə sizin üçün (mələklərdən, cinlərdən və başqa məxluqlardan deyil) öz cinsinizdən zövcələr yaratmağı və sizin aranızda (ər-arvadın, yaxud insanların arasında) dostluq əlaqəsi, batini mehr-məhəbbət yaratması onun nişanələrindəndir, həqiqətən, bunda düşünən bir qövm üçün (Allahın tovhidi, qüdrəti və hikmətinə dair) nişanələr vardır”. (Rum surəsi, ayə 21). Başqa bir ayədə Allah-taala buyurub: “Sizin hər birinizi bir candan (atanızdan) yaradan və yanında rahatlıq tapması üçün zövcəsini də onun cinsindən edən Odur...” (Əraf surəsi, ayə 189).  İmam Məhəmməd Baqir (ə) babası . Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərin belə buyurduğunu nəql edir: “İslamda evlilik kimi Allah üçün sevimli bir bina inşa olunmamışdır”. Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərin belə buyurduğu nəql olunur: “Evlənin və evləndirin!” Hədis kitablarında aşağıdakı hədislər nəql olunub.

İmam Əli (əm) buyurub: “Evlənin! Evlənmək Rəsulullahın (s) sünnəsindəndir. O həzrət (s) buyurardı: “Kim mənim sünnəmə əməl etmək istəyirsə, bilsin ki, evlənmək mənim sünnəmdəndir”.

İmam Cəfər Sadiq (ə) buyurub: “Qadınları sevmək peyğəmbərlərin əxlaqındandır”. Həmçinin buyurub: “Evli insanın qıldığı iki rükət namaz, subayın qıldığı yetmiş rükət namazdan üstündür”.

İmam Cəfər Sadiqin (ə) atası İmam Məhəmməd Baqirdən (ə) nəql edərək belə buyurduğu deyilir: “Bir gecə zövcəsiz qalmaq müqabilində dünya və onda olan hər şey mənim olsa da, mənə xoş deyil”.

İmam Kazimin (ə) belə buyurduğu nəql olunur: “Üç nəfər heç kəsin kölgəsi olmayacaq Qiyamət günü Allahın ərşinin kölgəsində olacaq; müsəlman qardaşını evləndirən, ona xidmət edən və onun sirrini saxlayan”.

Qeyd etdiklərimizdən əlavə kişi və qadının evlənməsinin müstəhəb, subay qalmalarının isə məkruh olduğunu bildirən çoxlu hədis və rəvayətlər vardır. Bəli, kişi və qadının hər ikisinin subay qalması məkruhdur. Hətta qadınları ailə qurmağa təşviq edən hədislər də var. İmam Cəfər Sadiqin (ə) belə buyurduğu nəql olunur: . Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbər qadınlara evlilikdən imtina etməyi və boş qalmağı qadağan etmişdir”. Hətta qızı tez ərər verməyi və bu işi təxirə salmamağı bildirən hədislər də var. . Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərin belə buyurduğu nəql olunur: “Tez ərə getmək qadının bərəkətindəndir”.

Sual: Məhərrəm ayında zifaf gecəsinin baş verməsi icazəlidirmi? Oğlan və qız arasında nikah əqdi çoxdan oxunmuş, lakin müəyyən səbəblərə görə oğlanın səfər etməsi bu işin təxirə salınması ilə nəticələnmişdir. Məhərrəm ayının 10-dan sonra bu işi etmək icazəlidirmi?

Cavab: Qeyd olunan işi müəyyən münasibətlərə təsadüf edən günlərdə yerinə yetirmək haram deyil. Yalnız Aşura günü şənlənmək və zinətlənmək kimi hörmətsizlik olarsa, istisnadır. Bəli, yaxşı olar ki, əhli-beytin (ə) müsibətli və hüzünlü günlərində belə işlər etməsin. Necə ki, adətən sevdiklərinin müsibət və hüzünlü günlərində insan zərurətin tələbindən kənar belə bir işi yerinə yetirmir. Belə ki, bu iş üçün təziyə və hüzün olduğuna görə ən uzaq bir zamanda vaxt təyin edir. Müvəffəq edən Allahdır!